Kominy nadal są nieodłączną częścią krajobrazu, trudno wyobrazić sobie dom bez takiej instalacji. Co prawda, budowa domu bez komina jest możliwa, dzięki instalacjom wentylacji mechanicznej oraz nowoczesnym kotłom gazowym, które mogą być wyposażane w tak zwany boczny wylot spalin, jednakże domów takich praktycznie nie ma. Nie bez powodu zresztą, w takim budynku bez kominów nie byłoby bowiem … kominka. A to obecnie kluczowy element wystroju wnętrza każdego szanującego się salonu.  Kominek bez komina póki co obejść się nie może Kominki opalane drewnem w ogromnej większości funkcjonują na bazie tzw. grawitacyjnego odprowadzania spalin, w którym to spaliny ze spalanego drewna wydostają się na zewnątrz budynku na skutek naturalnego wyporu termicznego – jako ciepłe, a przez to lżejsze, unoszą się do góry i ulatują, poprzez tenże komin, do atmosfery. Rola komina jest, więc nie do przecenienia. Jest on drogą wydostawania się spalin (choć nie tylko, w większości domów mamy także przecież kominy wentylacyjne odprowadzające zużyte powietrze) z budynku do atmosfery. Zadaniem komina jest wykonanie tego zadania w sposób skuteczny i bezpieczny.

Skuteczność działania komina zależna jest od wielu czynników, z których nie wszystkie są w pełni związane z jego konstrukcją czy sposobem wykonania. Tak zwany ciąg kominowy (siła powodująca ruch spalin w górę do wylotu komina) zależy od kilku czynników, między innymi od:-różnicy temperatur spalin i powietrza na zewnątrz budynku (naturalny wypór termiczny),

– wysokości komina i pola jego poprzecznego przekroju (wartość podciśnienia w przewodzie kominowym jest wprost proporcjonalna do obu tych zmiennych – im wyższy i szerszy komin – tym większa wartość ciągu kominowego),

– wiatru, który może powodować wytwarzanie dodatkowego podciśnienia w kominie lub, gdy jest opadający, cofać przepływ spalin z powrotem do budynku,

– konstrukcji komina (porowatość, przewężenia, uskoki, ocieplenie) oraz jego szczytu (położenie względem kalenicy)

– konstrukcji budynku (dachu) i usytuowania budynku względem drzew

– ukształtowania terenu

– istnienia i jakości funkcjonowania wentylacji (zwłaszcza nawiewu powietrza do budynku

Jako, że działanie komina jest kwestią złożoną, warto skoncentrować się na równie ważnym, a może jeszcze ważniejszym aspekcie – na bezpieczeństwie. Zagrożenia związane z niewłaściwie wykonaną instalacją kominową są więcej niż znaczące. Od prozaicznych, związanych z problemami z rozpalaniem, cofaniem się dymu do pomieszczeń przy otwieraniu drzwiczek kominka, po bardzo poważne, z ryzykiem zatrucia tlenkiem węgla, czy też wywołania pożaru włącznie.

Ujmując to w sposób książkowy, dobrze wykonany komin musi:

– skutecznie odprowadzać całość produktów spalania z urządzenia grzewczego do atmosfery, eliminując możliwości przedostania się czadu do pomieszczeń mieszkalnych,

– poprzez wytworzenie odpowiedniego podciśnienia w kominie, regulować procesem spalania tj. zapewnić niezbędną ilość powietrza do spalania (urządzenia atmosferyczne),

– zapewniać bezpieczeństwo pożarowe zarówno w tracie normalnej eksploatacji, jak i w przypadku wystąpienia pożaru sadzy w kominie,

– być odporny na działanie spalin wytwarzanych w trakcie spalania, a także agresywnego kondensatu powstającego na wskutek wykroplenia spalin,

– posiadać odpowiednią trwałość zarówno w częściach zabudowanych, jaki i wylotów umieszczonych ponad dachem,

– zapewniać dostępność do bieżącej obsługi tj. przeglądów i usuwania zgromadzonych w kominie produktów spalania, w tym także usuwania zgromadzonych skroplin.

Przewód kominowy powinien być usytuowany w takim miejscu, aby długość czopucha, czyli odcinek łączący piec z kominem, była jak najkrótsza, oraz dostosowany do warunków pracy danego urządzenia oraz spełniać wymogi określone w Polskiej Normie. Długość czopucha nie może przekraczać ¼ efektywnej wysokości komina. Minimalny spadek powinien wynosić 5% w kierunku kotła, a jego długość dla urządzeń gazowych nie większa niż 2m.

Przewód kominowy powinien być prowadzony pionowo, a jego przekrój powinien być jednakowy na całej długości. Dopuszcza się odchylenie komina w kierunku pionowym nie więcej niż 30°, a w części skośnej należy zastosować otwór rewizyjny.Przewody kominowe mogą mieć w przekroju kształt koła, owalu, kwadratu czy prostokąta. Przekrój czy średnica komina nie może być mniejsza od średnicy wylotu spalin z kotła.

W przypadku zamiany paliwa stałego na płynne, należy dostosować przekrój komina do nowych warunków pracy. Najmniejszy wymiar przekroju lub średnice murowanych przewodów kominowych spalinowych o ciągu naturalnym i przewodów dymowych powinna być wynosić, co najmniej 0,14m, a przy zastosowaniu stalowych wkładów kominowych ich najmniejszy wymiar lub średnica – co najmniej 0,12m.

Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016m² oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,1m. Kotły grzewcze na paliwa stałe oraz kominki z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25m² mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu kominowego dymowego, posiadającego co najmniej wymiar 0,14×0,14m lub średnice 0,15m. W przypadku kominków o większym otworze paleniskowym – co najmniej 0,14×0,27m lub średnice 0,18m. Przy czym dla większych przewodów o przekroju prostokątnym należy zachowywać stosunek boków 3:2.

Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone w zamykane szczelnie otwory wyciorowe lub rewizyjne, a w przypadku występowania spalin mokrych, także w układ odprowadzania skroplin. Otwór rewizyjny powinien być umieszczony poniżej podłączenia czopucha, w odległości 0,3m od podłogi w miejscu łatwo dostępnym. Przewody kominowe spalinowe mierzone od osi wlotu przewodu spalinowego do krawędzi wylotu kanału nad dachem dla gazowych kotłów grzewczych o mocy nieprzekraczającej 35kW nie może być mniejsza niż 2m.

Dla innych przypadków kominy muszą mieć efektywną wysokość co najmniej 4,0m. Efektywna wysokość komina dla kotłów opalanych olejem powinna wynosić co najmniej 5m. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach zgodnie z PN-89/B-10425 na wysokość zabezpieczająca przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu. Wyloty kominów powinny być wyposażone w nasady kominowe jeżeli wynika to z warunków pracy urządzenia, oraz położenia w określonej strefie wiatrowej i lokalnych warunków topograficznych.  Kominy w zewnętrznych ścianach budynku oraz kominy na zewnątrz budynku muszą być izolowane termicznie. Nieocieplane części kominów mogą występować jedynie w wewnętrznych ścianach budynku przylegających do pomieszczeń ogrzewanych.

Ze względu na konstrukcję kominy dzielimy na: 

Kominy jednowarstwowe – ściana przewodu kominowego jest jednorodna, np. kominy murowane, ze stali grubościennej itp..
Kominy wielowarstwowe – ściana przewodu kominowego składa się z kilku warstw np. kominy dwuścienne z izolacją termiczną czy kominy powietrzno-spalinowe. 
Kominy wewnętrzne – przewody kominowe prowadzone wewnątrz budynku jako samodzielne konstrukcje nie związane z budynkiem lub związane z ze ścianą nośną i prowadzona jako ściana kominowa. 
Kominy zewnętrzne – komin prowadzony na zewnątrz budynku, może być konstrukcyjnie powiązany z budynkiem lub nie związany z budynkiem tzw. wolnostojący.

Ze względu na charakter pracy kominy dzielimy na: 

Kominy mokre – od niskotemperaturowych, gazowych kotłów CO, kotłów kondensacyjnych, gdzie temp. spalin zawarta jest w przedziale 80-160 °C.   
Kominy suche – kominy od palenisk na paliwo stałe, gdzie temperatura spalin wyższa jest niż 160 °C.
Kominy pracujące w nadciśnieniu – ciśnienie wewnątrz komina jest wyższe od ciśnienia zewnętrznego (atmosferycznego). Są to kominy od palenisk z palnikami nadmuchowymi lub kominy wspomagane za pomocą wentylatorów ssących.  
Kominy pracujące w podciśnieniu – ciśnienie wewnątrz komina jest niższe od ciśnienia zewnętrznego (atmosferycznego). Są to kominy pracujące grawitacyjnie.  

Ze względu na zastosowany materiał kominy dzielimy na:

Kominy ceramiczne
Kominy ceramiczne w zależności od przeznaczenia mogą być budowane z cegły lub odpowiednio wyprofilowanych gotowych kształtek ceramicznych czy kamionkowych. Mogą być stosowane dla kotłów na paliwo stałe. Temperatura spalin w takich kominach jest wysoka przez cały okres palenia (~250°C). Nie występuje zjawisko kondensacji pary wodnej, gdyż taki komin pracuje przez cały okres czasu i ma zdolność akumulowania ciepła. Podłączenie do takiego komina kotła na paliwa gazowe i olejowe czy innych nowoczesnych kotłów niskotemperaturowych kończy się tym, że taki komin zamaka pod wpływem wilgoci, a kwas siarkowy powstający podczas kondensacji pary wodnej ze spalin skutecznie niszczy komin i powoduje wykwity.   

Kominy i wkłady stalowe kwasoodporne  
Kominy i wkłady wykonywane są z blach stalowych chromoniklowych kwasoodpornych w gatunku 1.4404 wg DIN o grubościach ścianek od 0,5-1,0mm. Stosowane są głównie do odprowadzenia spali z urządzeń opalanych gazem czy olejem opałowym i pracujących w podciśnieniu. Kominy takie są odporne na działanie wilgoci, która powstaje podczas procesu spalania, a tym samym i na korozję. Para wodna wykrapla się na chłodnych wewnętrznych ściankach komina i w postaci kondensatu jest odprowadzana przez miskę u dołu komina. Zjawisko kondensacji może występować w momencie rozruchu, lub cyklicznej pracy kotła w zależności od zapotrzebowania na ciepło. Zaletą ich jest duża odporność na działanie kwasów, głównie kwasu siarkowego. Posiadają dużo mniejszą chropowatość powierzchni od tradycyjnych kominów murowanych. Temperatura spalin odprowadzanych w takich kominach najczęściej nie przekracza temp. 250°C . Wkłady kominowe stosowane są wewnątrz budynków w nowo budowanych kominach lub starych, gdy modernizujemy kotłownie i zmieniamy rodzaj paliwa. Montaż wkładu polega na wpuszczeniu poszczególnych elementów rurowych od góry komina i połączeniu ich z kształtkami włożonymi od dołu komina. W nowo budowanym domu można taki wkładu zabudować podczas murowania ścian komina.  Kominy dwuścienne budowane są przy ścianie budynku lub jako wolnostojące. Składają się z wkładu wewnętrznego, izolacji cieplnej (50mm) i płaszcza zewnętrznego, wykonanego z blachy chromoniklowej w gat. 1.4301 o gr. 0,6mm   

Kominy i wkłady stalowe żaroodporne
Kominy i wkłady wykonywane są z blach stalowych chromoniklowych żaroodpornych w gatunku 1.4828 wg DIN o grubościach ścianek od 0,8-1,0mm. Stosuje się je do odprowadzania spalin z urządzeń opalanych drewnem. Są odporne na wysokie temperatury spalin, które mogą przekroczyć 250°C, a w momencie zapalenia sadzy nawet 1000°C. Wkłady kominowe są stosowane głównie w przypadku, gdy modernizujemy istniejący komin ceramiczny, który może być popękany i nieszczelny Składają się z wkładu wewnętrznego, izolacji cieplnej (50mm) odpornej na wysokie temperatury (do 1150°C) i płaszcza zewnętrznego, wykonanego z blachy chromoniklowej w gat. 1.4301 o gr. 0,6mm.

Kominy spalinowe i spalinowo-powietrzne
Kominy wykonywane są z blach stalowych chromoniklowych kwasoodpornych w gatunku 1.4404 wg DIN o grubościach ścianek od 0,5-0,6mm. Stosuje się je do odprowadzania spalin z kotłów z zamkniętą komorą spalania, gdzie temperatura spalin jest niska, poniżej 55°C. Kocioł taki wykorzystuje ciepło ze spalin i wyposażony jest w wentylator, który służy do wyciągu spalin.  Kominy takie składają się z koncentrycznego przewodu spalinowego odprowadzającego spaliny z kotła, oraz zewnętrznego przewodu doprowadzającego powietrze do spalania. Kominy spalinowe powinny być szczelne, gdyż pracują w nadciśnieniu. W połączeniach kielichowych takich kominów stosuje się dodatkowo specjalne uszczelki silikonowe, które zapobiegają przedostawaniu się spalin poza wewnętrzny  wkład kominowy.

Na polskim rynku posiadamy spory zakres systemów kominowych, w kwestii rozwiązań technicznych można z całą pewnością stwierdzić, iż technologie stosowane u nas nie odbiegają od tych na Zachodzie. Nawet więcej, z uwagi na fakt, iż wciąż popularne są w Polsce są paliwa na bazie węgla a także, niestety, dość powszechna jest praktyka użytkowania kominków i pieców grzewczych jako urządzeń utylizacji odpadów, wymagania dla instalacji kominowych są często znacząco wyższe niż u naszych lepiej rozwiniętych gospodarczo sąsiadów. Dlatego też aktualne polskie rozwiązania systemów kominowych można zaliczyć do najbezpieczniejszych i najbardziej nowoczesnych.

Rozwój techniczny rozwiązań kominowych jest po części także skutkiem coraz większego zaawansowania technologicznego urządzeń grzewczych. Im bardziej efektywny kocioł czy kominek, tym większe wymagania dla komina. Skuteczny odzysk ciepła wiąże się bowiem z zmniejszaniem tak zwanej straty kominowej, czyli ilości ciepła „uciekającej” przez komin. Jest to oczywiście zjawisko jak najbardziej pożądane, ale nierozerwalnie wiąże się z wychłodzeniem spalin, co z kolei oznacza pogorszenie naturalnego ciągu kominowego, zwiększenie ryzyka wykroplenia kondensatu oraz osadzania się sadzy. Takich warunków pracy nie wytrzyma każde rozwiązanie kominowe, dlatego też nowoczesnych, wydajnych kominów nie sposób podłączyć do

tradycyjnych kominów murowanych z cegły

Kominy te świetnie sprawdzały się w czasach gdy równa ilość ciepła była dostarczana do budynku, co do komina. W efekcie spaliny były gorące i suche, zjawisko kondensacji praktycznie nie występowało, ściany komina nie zamakały i nie rozszczelniały się, dodatkowo dobry ciąg kominowy i wysoka temperatura spalin ograniczała powstawanie sadz smolistych. Dziś kominy te dobrze sprawdzą się w zasadzie tylko w przypadku kominków otwartych (bez wkładu kominkowego), gdyż tylko tam warunki spalania nie spowodują ich szybkiej dewastacji.

W każdym innym przypadku należy poważnie rozważyć instalację

komina systemowego

czyli rozwiązania specjalnie przygotowanego do odprowadzania spalin z takich urządzeń – jak kominki. Rozwiązań systemowych jest wiele, każde posiada pewne zalety, ale też i wady. Omawiając je pokrótce warto zacząć od

ceramicznych systemów kominowych

To bardzo popularne w naszym kraju rozwiązania, świetnie sprawdzają się jako instalacja dla niezdecydowanych, którzy na etapie budowy domu nie są w 100% przekonani jakim paliwem będą ogrzewać dom. Dobrej jakości kominy ceramiczne to obecnie najlepszy sposób na dobry komin. Ich ścianki posiadają wysoką odporność termiczną, dość szybko nagrzewają się i wolno oddają ciepło (większość systemów to instalacje izolowane cieplnie), co sprzyja powstawaniu ciągu kominowego. Przede wszystkim jednak są bardzo odporne na działanie związków które występują w spalinach, a które w postaci kondensatu mogą pojawić się na ścianach komina.

Oczywiście kominy ceramiczne posiadają wady, nie sposób zamontować ich w istniejącym budynku, są ciężkie, a ich właściwości często zależą od jakości montażu (często zdarza się niestety, że kominy takie stawiane są przez firmy budujące cały dom, które nie posiadają odpowiedniego doświadczenia i podczas montażu używają złych zapraw, dopuszczają do pęknięć kształtek, czy mocują je nieprecyzyjnie). Pęknięcia i uszkodzenia kształtek są bowiem najbardziej niemile widzianą sytuacją w przypadku tych instalacji, renowacja takich kominów często sprowadza się bowiem do … instalacji do środka stalowego wkładu kominowego. Tym niemniej są to rozwiązania bardzo dobre, warte swojej, często bardzo wysokiej, ceny.

Tych, którzy budynek już wybudowali, lub nie chcą inwestować w bardzo drogi system ceramiczny mogą skusić

stalowe wkłady kominowe

Wkłady kominowe kwasoodporne to również bardzo dobre rozwiązanie zabezpieczające przewód kominowy przed działaniem temperatury, czy kwasów. Tutaj niestety nie mamy niemalże pełnej uniwersalności jak w przypadku kominów ceramicznych, komin stalowy należy dobrać do rodzaju paliwa, jakie będzie spalało nasze urządzenie grzewcze.

Do kominków zaleca się stosowanie stali żaroodpornych (gatunek 1.4828) o grubościach ścianki 0,8 – 1,0mm, tak wykonane wkłady kominowe będą zarówno dobrze chronić przez działaniem agresywnego kondensatu (choć nigdy tak dobrze jak kominy ceramiczne), jak również wytrzymają, nawet bardzo wysoką (do 1000 st. C) temperaturę. Takowa zazwyczaj nie jest osiągana w przypadku normalnego palenia w kominku, ale może wystąpić w przypadku tzw. pożaru sadzy – bardzo niebezpiecznego zjawiska do którego może dojść w każdym kominie, który nie jest właściwie konserwowany i użytkowany.  Wkłady stalowe winny być izolowane cieplnie dla zapewnienia właściwych warunków pracy (utrzymywanie wysokiej temperatury sprzyja zwiększaniu ciągu kominowego i ogranicza skraplanie), co może być niestety dość kłopotliwe w przypadku renowacji starego komina. 

Niewątpliwą zaletą stalowych systemów kominowych jest możliwość wykonywania różnej miary kształtek i przekrojów, nie zawsze standardowych, można więc dopasować instalację do danych warunków w budynku. Coraz bardziej popularne są więc na przykład, wkłady o przekroju owalnym, który pozwala wykorzystać maksymalnie dużą powierzchnię poprzecznego przekroju tradycyjnych prostokątnych szachów kominowych.

Jeśli w budynku nie ma komina, a mimo to chcemy „jakoś” kominek użytkować trzeba pomyśleć o

wolnostojących kominach

Kominy takie stanowią w pełni samodzielną konstrukcję mocowaną do ściany budynku. Zalety kominów dwuściennych chromoniklowych są identyczne jak wkładów stalowych. Zresztą wewnętrzny przewód odprowadzający spaliny wykonuje z dokładnie takich samych materiałów jak wkłady kominowe, tenże wkład otoczony jest wełną i płaszczem osłonowym, także wykonywanym z kwasoodpornej blachy, ale zwyczajowo już mniejszej grubości i „tańszego” gatunku. Kominy wolnostojące zwykle znakomicie spełniają swoją rolę, nie ma ograniczeń wymiarów przewodu kominowego, instalacja jest izolowana, zapewniony jest odpływ skroplin i elementy wyciorowe, to sprawia, iż tworzy się optymalne warunki do skutecznego odprowadzania spalin. Wadą takich instalacji jest wysoka cena oraz niekiedy wątpliwa uroda.

z ceramicznym płaszczem wewnętrznym

które próbują łączyć zalety wolnostojącego komina i komina ceramicznego. Instalacja jest więc uniwersalna i bardzo odporna na działanie kondensatu, no ale też znacząco cięższa, trudniejsza w montażu i droższa.