Powietrzna instalacja grzewcza w jednorodzinnym domu, tak jak inne rodzaje ogrzewania, wymaga konserwacji i okresowego sprawdzenia. Powinno się tego dokonać, z oczywistych względów, przed rozpoczęciem sezonu grzewczego.
Na szczęście, instalacja DGP jest bardzo prosta w swej budowie, zarówno zasada działania, jak i instalowane rozwiązania nie są skomplikowane, dlatego dużą część prac można z powodzeniem wykonać samemu. Prace konserwacyjne, w zdecydowanej większości nie wymagają uprawnień, specjalistycznych narzędzi, ani nie są w żaden sposób niebezpieczne.
 
Konserwacja ma na celu przede wszystkim:

• sprawdzenie drożności instalacji
• sprawdzenie stanu wentylatora kominkowego (w przypadku systemów wymuszonych)
• wymianę lub oczyszczenie filtrów
• usunięcie kurzu z kanałów i przewodów i, choć nie dotyczy to bezpośrednio systemu DGP:
• sprawdzenie drożności przewodów spalinowych odprowadzających spaliny z kominka

Dlaczego konieczne są okresowe przeglądy?

Przegląd instalacji DGP ma zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie przez kolejny sezon grzewczy. Musimy, więc upewnić się, że powietrze będzie docierało do wszystkich odnóg systemu (czyli nie będzie uszkodzeń przewodów blokujących przepływ lub kierujących go w inną stronę), że będzie skutecznie ogrzewało pomieszczenia (co można ocenić bazując na doświadczeniach z ubiegłego sezonu, a poprawić efektywność regulując strumienie powietrza za pomocą przepustnic – o ile takie są zainstalowane i łatwo dostępne) oraz, że powietrze docierające do pomieszczeń będzie wolne od zanieczyszczeń.

Doprowadzenie powietrza

Doprowadzenie świeżego powietrza jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania systemu DGP, przed sezonem grzewczym należy sprawdzić, czy przewód jest drożny, czy jego wylot (np. pod kominkiem) nie został zastawiony (drewnem lub innymi przedmiotami), jeśli w kasecie dolotowej pod kominkiem został zamontowany filtr, należy go wymienić lub wyczyścić. Ważne by znajdującą się na ścianie zewnętrznej czerpnię powietrza – oczyścić z zanieczyszczeń, które znajdują się na siatce ochronnej.
Czyszczenie nie wymaga użycia żadnych, specjalistycznych preparatów, zwykle wystarcza szmatka nasączona wodą. 

System DGP

Konserwacja systemu rozprowadzania powietrza jest najbardziej pracochłonna, w domach z bardzo rozbudowaną instalacją może pochłonąć dobre kilka, kilkanaście godzin. Warto ją jednak wykonać skrupulatnie, gdyż może to zaowocować sporymi oszczędnościami na rachunkach za ogrzewanie. W instalacjach prowadzonych w niedostępnych miejscach konserwacja jest trudniejsza, a stwierdzenie wady lub uszkodzenia, może skutkować koniecznością wyłączenia danej odnogi z eksploatacji, lub kosztownymi przeróbkami.
 Kwestią kluczową jest sprawdzenie drożności wszystkich odnóg systemu, w tym celu należy załączyć wentylator i sprawdzić jaki strumień powietrza dochodzi do poszczególnych pomieszczeń (oczywiście nie jest wymagany dokładny pomiar ilości m3/h, ale określenie, czy dana odnoga nie jest uszkodzona, lub czy przepływ powietrza przez nią mocno ograniczony). Jeśli są zainstalowane elementy regulacyjne, można, zamykając przepustnice na poszczególnych odnogach i kierując przepływ powietrza np. do jednej odnogi, bardzo precyzyjnie sprawdzić jej stan.
Jeśli uznaliśmy, iż dana odnoga systemu posiada zdecydowanie za duże opory przepływu, należy przystąpić do sprawdzenia możliwych przyczyn takiego stanu rzeczy – oczywiście o ile przewody rozprowadzające są dostępne (na przykład znajdują się w nieużytkowym poddaszu), elementy systemu DGP nie są montowane do siebie na stałe, bardzo łatwo je rozdzielić i sprawdzić, czy dany element (rura elastyczna, kanał prostokątny) nie uległ deformacji, przypadkowemu zagnieceniu itp.Kolejną bardzo ważną kwestią jest filtracja powietrza. Po kilku sezonach grzewczych i po kilku okresach wyłączenia z użytkowania (wiosna, lato), przewody instalacji DGP mogą być zakurzone. Dlatego tez instalację należy poddać czyszczeniu, co może, dzięki małym przekrojom kanałów, zostać wykonane na kilka sposobów:
Najprościej byłoby, przed sezonem rozłączyć rury elastyczne i przeczyścić je dokładnie, jest to jednak pracochłonne i nie zawsze wykonalne.
Zdecydowanie najskuteczniejsze jest przedmuchanie poszczególnych odnóg systemu za pomocą małej sprężarki używając przewodu z kulistą dyszą na końcu oraz odkurzacza, którego wąż ssący szczelnie obejmuje otwór nawiewny (kratkę lub anemostat)
Ten sposób czyszczenia najlepiej powierzyć wyspecjalizowanej firmie zajmującej się czyszczeniem instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, również coraz więcej firm wykonujących instalacje DGP posiada odpowiedni sprzęt i wiedzę, by dobrze wykonać te czynności.
Sam wentylator także należy oczyścić z kurzu,  odłączając go od przewodów zasilającego z kominka, oraz wlotowego do systemu DGP (oraz odłączając go z prądu!), czyścić należy jedynie komorę gorącą wentylatora (tą w której znajduje się wirnik), można to zrobić szczotką i odkurzaczem. Instalacje grawitacyjne należy czyścić identycznie jak systemy działające w trybie wymuszonym.Bardzo ważne jest by wymienić, lub dokładnie oczyścić filtry w nawiewach powietrza do pomieszczeń (oczywiście jeśli takie filtry są zainstalowane, o co powinien był zadbać wykonawca systemu DGP), jest to bardzo proste, gdyż zarówno kratki, jak i anemostaty są montowane w sposób umożliwiający ich łatwy demontaż, bez użycia jakichkolwiek narzędzi. Po zdjęciu kratki lub anemostatu i filtra, warto zgarnąć kurz na dostępnym z pokoju odcinku przewodu szmatką, albo za pomocą odkurzacza.
 Próby czyszczenia przewodów wodą są bardzo ryzykowne i zdecydowanie odradzane przy zastosowaniu systemu DGP opartego na rurach elastycznych.
 

Dodatkowa regulacja systemu

Przed kolejnym sezonem grzewczym jesteśmy bogatsi o doświadczenia z roku poprzedniego, kiedy to można było ocenić skuteczność działania systemu w praktyce, a chęć ich nieprzerwanego użytkowania utrudniały optymalną regulację przepływu powietrza. Dlatego warto przed sezonem wyregulować strumienie powietrza w instalacji (na dodatkową regulację pozwalają kratki lub anemostaty w pokojach), co pozwoli na zapewnienie optymalnego napływu powietrza do wszystkich pomieszczeń i ograniczy szumy instalacji.Każda, prawidłowo wykonana instalacja DGP powinna posiadać elementy regulacyjne, których celem zarówno jest ograniczenie strumienia przepływu na niektórych (np. bardzo krótkich) odnogach, tak by duża ilość napływającego gorącego powietrza do tych pomieszczeń nie powodowała nadmiernego ich ogrzania są to zazwyczaj przepustnice lub elementy kierujące strumieniem powietrza. Pozwalają one wyrównywać ilości powietrza dochodzące do wszystkich wylotów, czego nie można wykonać przez przymknięcie kratki nawiewnej, gdyż ta ograniczy dopływ powietrza tylko na tym jednym wylocie, a dodatkowo może powodować zwiększenie szumów związanych z szybszym przepływem powietrza.
To zadanie może być trudne, a czasem niewykonalne,  gdy instalacja jest zamontowana w sufitach podwieszanych, wylewkach, czy innych trudnodostępnych miejscach, albo wykonawca nie zapewnił odpowiedniego dostępu do urządzeń regulacyjnych.   

Odprowadzenie spalin

Niewątpliwie, przed rozpoczęciem palenia w kominku należy sprawdzić drożność instalacji odprowadzenia spalin, (zgodnie z prawem – czyszczenie komina dymnego powinno być dokonywane co najmniej 4 razy w roku). Drożny komin zapewni prawidłowy ciąg kominowy, który umożliwi bezpieczne i efektywne spalanie drewna w kominku.
Regularne czyszczenie komina i czopucha (elementów podłącza kominka do komina) uchroni użytkownika również przed pożarem sadzy, bardzo groźnego dla elementów z których zbudowany jest komin. W najgorszym przypadku, ze względu na bardzo wysoką temperaturę powstałą w czasie pożaru może nastąpić zapłon palnych elementów konstrukcji dachu znajdujących się blisko komina.
 Czyszczenie komina musimy zlecić osobie uprawnionej (kominiarzowi), we własnym zakresie należy oczyścić komin z nieczystości, które nagromadziły się podczas eksploatacji, wykonuje się to poprzez otwarcie drzwiczek rewizyjnych i opróżnienie komina z nagromadzonych tam zanieczyszczeń stałych (popiołów).

Od kilku lat obserwujemy zwiększone zainteresowanie dystrybucją gorącego powietrza z kominka, coraz więcej domów jest wyposażane właśnie w taki system dogrzewania. Wiąże się to głównie z wysoką, i stale rosnącą ceną najbardziej popularnego paliwa – gazu. Ceny drewna (podobnie zresztą jak pellet czy węgla) są znacznie niższe. Dogrzewanie drewnem, w przeciwieństwie do węglowego, „eko-groszkiem” czy pelletami ma dodatkowo jedną niezaprzeczalną zaletę –  jest praktycznie  zawsze na wyciągnięcie ręki…. dlaczego?, bo w dziewięćdziesięciu kilku procentach nowobudowanych domów projektuje i buduje się kominek – który jest najważniejszym elementem dekoracyjnym wnętrza. Wykonanie kominka  z żeliwnym wkładem kominkowym to połowa drogi do skutecznego systemu dogrzewania.

W poprzednim zdaniu nie bez powodu zamiast słowa „ogrzewanie” użyliśmy „dogrzewania”, w Polskim prawie budowlanym wyraźnie zabrania się używania kominka jako jedynego źródła ciepła w domu, może jedynie służyć jako uzupełnienie istniejącej instalacji grzewczej. Powodem tego typu regulacji jest konieczność zapewnienia ogrzewania budynku w przypadku długotrwałej nieobecności mieszkańców. Dlatego też instalacja kominka nie zwalnia od konieczności posiadania w budynku niezależnej  instalacji grzewczej CO.

Zasada działania

Działanie systemu dystrybucji gorącego powietrza jest bardzo proste. Ogień w kominku rozgrzewa wkład kominkowy, który z kolei, dzięki swojej konstrukcji bardzo wydajnie oddaje to ciepło powietrzu, które znajduje się w jego pobliżu. Powietrze to napływa poprzez specjalny kanał nawiewny, jak również poprzez szczelinę między obudową a wkładem kominkowym, czy też przez kratki w kapie kominka. Powietrze jest również ogrzewane od rury spalinowej odprowadzającej produkty spalania drewna do komina (dopalanie się gazów powstających w skutek destylacji drewna może nagrzewać rurę nawet do 700oC) rura ta, zwłaszcza jeśli posiada specjalne ożebrowanie – bardzo wydajnie oddaje ciepło.  Ogrzane w ten sposób powietrze jest transportowane za pomocą systemu nawiewu DGP do różnych pomieszczeń w budynku.
Należy tu wspomnieć, iż kominek bez systemu DGP (a wyposażony we wkład lub kasetę kominkową) będzie również pełnił funkcje grzewcze, będą one jedynie ograniczone do ogrzewania pomieszczenia w którym się znajduje – powietrze ogrzane w kapie kominka będzie nawiewane za pomocą kratek bocznych i czołowych w kapie kominnka.

Elementy systemu DGP

Budowa rozprowadzenia gorącego powietrza pozwala na stworzenie z kominka skutecznego i  taniego systemu grzewczego. Taniego, gdyż w przypadku większości instalacji – koszt elementów i montażu systemu DGP stanowi zwykle nie więcej niż 20% kosztu budowy kominka z zamkniętą komorą spalania (z wkładem kominkowym). Tylko kominki posiadające wkład kominkowy umożliwiają budowę systemu DGP, posiadają bowiem daleko większą sprawność (przeciętnie około  70%, przy około 20% w przypadku kominków z otwartym paleniskiem), a ponadto umożliwiają oddzielenie powietrza ogrzanego od spalin, co jest bardzo trudne przy układzie otwartym.

Elementy systemu DGP
 
1. Układ nawiewu świeżego powietrza do kominka

Ma on za zadanie doprowadzenie powietrza z zewnątrz do spalania w kominku jak również do “podmieszania” powietrza ogrzewanego.

2. Układ dystrybucji gorącego powietrza, grawitacyjny lub wymuszony

System przewodów, kształtek i osprzętu pozwalający na dostarczenie ogrzanego przez kominek (w sposób konwekcyjny) powietrza do różnych, nawet odległych od kominka pomieszczeń.  Może być to układ działający w sposób naturalny (grawitacyjny wypór powietrza) lub wymuszony (za pomocą wentylatora).
 
3. Układ odprowadzania spalin z kominka

Układ pozwalający na bezpieczne wyprowadzenie niebezpiecznych dla zdrowia i życia produktów spalania drewna na zewnątrz budynku. Zbudowany z wysokogatunkowej stali kwaso- i żaroodpornej lub stali czarnej o odpowiedniej grubości, zapewnia odporność na temperaturę i kwaśne związki znajdujące się w spalinach. Poprzez zastosowanie radiatora, przewody odprowadzające spaliny z kominka mogą być również dodatkowym źródłem ogrzewania powietrza w systemie DGP. Dodatkowo dla poprawy i stabilizacji ciągu kominowego a tym samym bezpieczeństwa użytkowania – może być zakończony nasadą kominową.

Elementy systemu DGP

Budowa rozprowadzenia gorącego powietrza pozwala na stworzenie z kominka skutecznego i  taniego systemu grzewczego. Taniego, gdyż w przypadku większości instalacji – koszt elementów i montażu systemu DGP stanowi zwykle nie więcej niż 20% kosztu budowy kominka z zamkniętą komorą spalania (z wkładem kominkowym). Tylko kominki posiadające wkład kominkowy umożliwiają budowę systemu DGP, posiadają bowiem daleko większą sprawność (przeciętnie około  70%, przy około 20% w przypadku kominków z otwartym paleniskiem), a ponadto umożliwiają oddzielenie powietrza ogrzanego od spalin, co jest bardzo trudne przy układzie otwartym.

Elementy systemu DGP
 
1. Układ nawiewu świeżego powietrza do kominka

Ma on za zadanie doprowadzenie powietrza z zewnątrz do spalania w kominku jak również do “podmieszania” powietrza ogrzewanego.

2. Układ dystrybucji gorącego powietrza, grawitacyjny lub wymuszony

System przewodów, kształtek i osprzętu pozwalający na dostarczenie ogrzanego przez kominek (w sposób konwekcyjny) powietrza do różnych, nawet odległych od kominka pomieszczeń.  Może być to układ działający w sposób naturalny (grawitacyjny wypór powietrza) lub wymuszony (za pomocą wentylatora).
 
3. Układ odprowadzania spalin z kominka

Układ pozwalający na bezpieczne wyprowadzenie niebezpiecznych dla zdrowia i życia produktów spalania drewna na zewnątrz budynku. Zbudowany z wysokogatunkowej stali kwaso- i żaroodpornej lub stali czarnej o odpowiedniej grubości, zapewnia odporność na temperaturę i kwaśne związki znajdujące się w spalinach. Poprzez zastosowanie radiatora, przewody odprowadzające spaliny z kominka mogą być również dodatkowym źródłem ogrzewania powietrza w systemie DGP. Dodatkowo dla poprawy i stabilizacji ciągu kominowego a tym samym bezpieczeństwa użytkowania – może być zakończony nasadą kominową.

Sterowanie systemem DGP

System DGP, tak jak wszystkie systemy powietrzne nie jest łatwy do sterowania, nie ma możliwości ustawienia konkretnej temperatury w danej porze dnia, którą system osiągnie i się wyłączy. Sterować możemy załączaniem się systemu (przy jakiej temperaturze powinien się włączyć wentylator oraz bieżącą temperaturą nawiewu – o dziwo, to sterowanie temperaturą jest bardzo skuteczne. Zwiększając prędkość obrotową wentylatora, zwiększamy szybkość przepływ powietrza wokół wkładu kominkowego – tym samym zmniejszając jego temperaturę.Nowoczesne sterowniki automatycznie dostosowują prędkość wentylatora do temperatury powietrza w kapie kominka – zapewniając komfort i stabilność cieplną w budynku.
 

Na polskim rynku kominek przeżywa obecnie prawdziwy renesans, praktycznie każdy dom wyposażony jest w co najmniej jedno takie urządzenie. Oprócz niewątpliwych walorów estetycznych, kominek przynosi nam spore możliwości funkcjonalne – w zakresie ogrzewania. Wraz z budową kominka coraz częściej powstają systemy ogrzewania powietrznego, wielką popularnością cieszą się wkłady kominkowe z płaszczem wodnym, a także  kominki kaflowe – instalacja wkładu lub kasety kominkowej jest już właściwie standardem. Popularność kominka jako urządzenia grzewczego wiąże się głównie z wysoką, i stale rosnącą ceną najbardziej popularnego paliwa  w naszym kraju – gazu. Ceny drewna (podobnie zresztą jak pellet czy węgla) są, jak na razie znacznie niższe, a na dodatek niektóre rodzaje drewna posiadają najlepsze wskaźniki kosztu uzysku jednostki cieplnej spośród wszystkich dostępnych paliw (tutaj najdroższy jest oczywiście prąd, a zaraz za nim olej i gaz).Dodatkowym atutem ogrzewania kominkowego, w przeciwieństwie do węglowego, „eko-groszkiem” czy pelletami   jest fakt, iż jest prawie na wyciągnięcie ręki, albowiem w dziewięćdziesięciu kilku procentach nowobudowanych domów projektuje się i buduje kominek – który staje się najważniejszym elementem dekoracyjnym wnętrza. Dołożenie do  kominka  żeliwnego wkładu to już połowa drogi do skutecznego systemu grzewczego. Możliwość wykorzystywania kominka jako urządzenia grzewczego, jest jednak niekiedy mocno nadinterpretowana, zwłaszcza przez niektóre firmy instalacyjne – obiecujące skuteczne rozwiązanie problemu dogrzewania ogromnych powierzchni domu. Ogrzewanie kominkowe ma ogromne zalety, ale ma też pewne ograniczenia, o których należy mówić i które należy znać, by nie rozczarować się słabszymi, niż spodziewane efektami dogrzewania kominkiem w zimie. Wbrew pozorom, pomimo stosunkowo mało skomplikowanej zasady działania systemu, prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie instalacji nie jest proste. Warto więc poznać kilka czynników, które system powinien spełniać by mógł prawidłowo i wydajnie działać.

Chciałbym ogrzać cały dom…

To chyba najpopularniejszy błąd w założeniu …. niestety, nie zawsze, a  w zasadzie nigdy nie będzie to możliwe – skutecznie można ogrzać niezbyt dużą powierzchnię i nawet, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu, różne systemy kaskadowe, używanie dwóch wentylatorów, dodatkowych wentylatorów kanałowych itp. nie pomogą wiele … Lepiej więc wychodzić z założenia, że warto skutecznie dogrzać kilka pomieszczeń, niż nieefektywnie ogrzewać wszystkie.Trudno jednoznacznie określić jaka powierzchnia jest możliwa do ogrzania, a jaka już nie, zależy to oczywiście od konkretnej instalacji (np. instalacje ogrzewające parter oraz pomieszczenia na piętrze – mogą być większe, w przeliczeniu na powierzchnię ogrzewaną, niż instalacje na jednym poziomie).Można przyjąć, w przypadku budowy systemów wymuszonych, że odległość od wentylatora do najdalszego wylotu nie powinna przekraczać 10 m. W przypadku systemów grawitacyjnych skutecznie można dogrzać pomieszczenia oddalone o około 4-5 m od kominka.
Ograniczenia te powodowane są naturą ogrzewania powietrznego – czyli koniecznością doprowadzenia ogrzanego przez wkład kominkowy powietrza do pomieszczeń w budynku, musi ono więc mieć na tyle dużą prędkość, by pokonać odległość od wentylatora do wylotu, opory przepływu kształtek, nie może przy tym nadto się ochłodzić, a na dodatek nie może powodować powstawania nadmiernego hałasu. Problemy te pokrótce zostaną omówione w dalszej części artykułu.
Należy zdać sobie sprawę, że próby rozszerzania systemu (stosując się oczywiście do wskazówek projektowych) ponad powierzchnię 200 m2 mogą być nieefektywne z innego powodu – wymagają zbyt dużych nakładów finansowych na samą instalację (odpowiedni wkład kominkowy, wentylator(y), odpowiednio duże przewody, ich izolacja it

Chciałbym grzać tylko kominkiem…

Tutaj też nie ma dobrych wieści – kominek wedle polskiego prawa nie może być jedynym źródłem ciepła w budynku, musimy więc posiadać alternatywny system grzewczy (np. kocioł gazowy), jest to powodowane koniecznością zapewnienia nawet minimalnego ogrzewania w przypadku długotrwałej nieobecności domowników. Oczywiście nie przeszkadza to oszczędzać na wydatkach na ogrzewanie w zimie – praktycznie każdy kocioł wyposażany jest obecnie w automatykę, która wyłączy go w okresach gdy palimy w kominku i uzyskujemy temperaturę w pomieszczeniach niższą niż nastawioną na programatorze pieca C.O.

Wkład kominkowy – ładny, wydajny i tani…

Wbrew pozorom najważniejsze źródło pozyskania ciepła w systemach DGP jest jednocześnie największym ograniczeniem jego możliwości.Potraktujmy wkład kominkowy jako urządzenie grzewcze – spoglądamy na jego moc nominalną (uwaga – nie maksymalną !! ta jest uzyskiwana na przestrzeni bardzo krótkich odcinków czasowych) tak jak na moc nominalną, choćby kotła gazowego. Wnioski są następujące – większość wkładów kominkowych posiada moc nominalną na poziomie kilkunastu kilowatów, co w przypadku przeciętnej powierzchni domu na poziomie 150 – 200 m2 jest wartością zbyt małą, dla jego skutecznego ogrzania przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych. Dodajmy do tego, iż sprawność cieplna wkładu kominkowego nie przekracza zazwyczaj 80% i to w przypadku poprawnego zabudowania kominka oraz używania właściwego paliwa.
Na niewiele więc zda się budowa dużego układu DGP, stosowanie kilku wentylatorów, skoro wkład kominkowy nie będzie w stanie wystarczająco ogrzać powietrze, które go opływa. Pamiętajmy też, iż  powietrze, które wolno opływa wkład kominkowy jest ogrzewane bardziej, niż to które jest szybko zasysane przez wentylator. Zwiększenie prędkości wentylatora (do czego służą specjalne regulatory, automatyczne lub manualne) ma powodować ograniczenie jego temperatury na wylotach, oraz stabilizację i dostosowanie do temperatury wkładu kominkowego.
Ważne jest, by wkład kominkowy, na który się decydujemy, był przeznaczony do ciągłego grzania (to znaczy by był tak zbudowany, by mógł wytrzymać długotrwałą, wysoką temperaturę – chodzi tu głównie o stosowanie, bądź nie, uszczelek, połączeń spawanych itp.), zazwyczaj tego typu wkłady oznakowywane są literą C. Pamiętajmy, iż decydując się na zakup wkładu kominkowego, warto przypatrzeć się danym podawanym przez producenta – moc kominka powinna zostać potwierdzona badaniami, warto też wyjść z założenia, iż jeśli jedynymi danymi o mocy nominalnej są informacje ustnie przekazane przez sprzedawcę, lub opisane na ulotce promocyjnej – to raczej będą one zawyżone w stosunku do rzeczywistych.  Wkład kominkowy musi mieć też właściwe dopuszczenia do obrotu i montażu w naszym kraju. Warto więc przemyśleć chęć oszczędzenia kilkuset złotych przy zakupie wkładu kominkowego, na korzyść wkładu od uznanego producenta, z potwierdzonymi parametrami i ważną aprobatą techniczną.
Trzeba też wrócić do momentu decyzji o wyglądzie naszego kominka – jeśli marzymy o kominku z wkładem z dwustronną szybą, fantazyjnym kształtem, ciekawym designem – musimy pogodzić się z faktem, iż może on mieć nieco gorsze parametry, niż ten ciężki, monolityczny, nie zawsze najpiękniejszy wkład kominkowy do ciągłego palenia.

System grawitacyjny czy wymuszony

Grawitacyjny układ dystrybucji ciepłego powietrza nie wymaga dużych nakładów finansowych, jest w pełni niezależny i niezawodny, nie pozwala jednak na ogrzewanie większych powierzchni niż pomieszczenia obok kominka oraz na sterowanie jego działaniem. Jednakże, mimo swojej prostoty posiada pewne wymagania, których trzeba być świadomym,  bardzo ważna jest tutaj kwestia właściwej filtracji gorącego powietrza oraz konieczność umieszczania wylotów ciepłego powietrza powyżej wylotów z kominka, tak aby ruch gorącego powietrza w ogóle był możliwy. Charakterystyczną cechą tego typu układów jest bardzo wysoka temperatura nawiewu (z kratek lub anemostatów), co jest powodowane niewielką odległością nawiewów od paleniska, oraz małą prędkością przepływu powietrza, które przez to bardzo mocno ogrzewa się od wkładu kominkowego. Wysoka temperatura przy braku właściwej filtracji może powodować bardzo niekorzystne dla zdrowia zjawisko przypalania (pirolizy) kurzu. Z tego też względu system ten jest coraz rzadziej stosowany i raczej nie zalecany.
Wad systemu grawitacyjnego nie posiadają systemy wymuszone, oferują one dużo większe możliwości wykonawcze, jednakże są one nieco bardziej skomplikowane, przez co trudniejsze do prawidłowego wykonania.   Sercem systemu jest aparat nawiewny, zasysający gorące powietrza ogrzane przez wkład kominkowy i tłoczący je do wszystkich odnóg systemu. Jednakże należy pamiętać, iż zwykle maksymalna  odległość wylotów ciepłego powietrza od aparatu nawiewnego nie powinna przekraczać 10m (co wynika z oporów przepływu kształtek i przewodów, o czym poniżej).
Przed aparatem nawiewnym zalecane jest stosowanie specjalnego bypassu z termostatem bimetalicznym i przepustnicą, który spełnia zadanie zaworu bezpieczeństwa w przypadku braku prądu. Gorące powietrze jest wówczas wyprowadzane przez jego króciec do wydzielonego pomieszczenia. Bypass dodatkowo posiada metalowy filtr oczyszczający powietrze dostające się do aparatu. Gdy nie przewidujemy zastosowania bypassa, przed wlotem do aparatu nawiewnego powinien zostać zainstalowany filtr metalowy wychwytujący cząsteczki pyłu.

Wentylator kominkowy

Jak to zostało opisane wyżej – wentylator kominkowy to serce układu DGP – i zarazem element decydujący o jego skuteczności, wentylatory różnią się od siebie przede wszystkim wydajnością – czyli objętością powietrza, którą mogą przetransportować w ciągu godziny. Można pomyśleć – im więcej, tym lepiej … ale nie do końca. Powinno się dobierać rodzaj aparatu do wielkości instalacji DGP, zbyt duży wentylator, nie dość, iż jest droższy, pobiera więcej energii elektrycznej, to jeszcze obniży skuteczność grzewczą układu (powietrze tłoczone będzie miało większą prędkość i przez to mniej ogrzeje się od wkładu kominkowego – będzie więc miało niższą temperaturę na wylotach), zaradzić temu trzeba będzie poprzez dokupienie regulatora obrotów i ustalenie właściwego poziomu prędkości do wielkości instalacji. Przy dużych instalacjach oczywiście konieczne jest zastosowanie większego wentylatora – tak, by był on w stanie dostarczyć odpowiednią ilość powietrza do dogrzania wielu pomieszczeń. Jednakże należy pamiętać, iż, tworzenie (poprzez stosowanie układów dwóch lub większej ilości aparatów nawiewnych, używanie innych wentylatorów dużej mocy) rozbudowanych systemów nadmuchowych nie musi przynieść pożądanego rezultatu – to jest lepszego ogrzania budynku. Cały czas trzeba mieć bowiem na uwadze ograniczenia mocy grzewczej wkładu kominkowego, oraz chęć zachowania minimalnych możliwych wielkości przewodów rozprowadzających powietrze (o tym nieco więcej poniżej).
Wentylatory umieszczane pod kominkiem, tzw. wentylatory piecowe, nie będą raczej dobrym substytutem aparatów nawiewnych, mają one na celu bowiem usprawnienie przepływu powietrza wokół kominka, a nie tłoczenia go do instalacji DGP. Tak więc tego typu wentylatory usprawnią efektywność grzewczą samego kominka, ale na pewno nie zastąpią tradycyjnych wentylatorów kominkowych stosowanych w systemach DGP.

Kilka prostych rad przy projektowaniu systemów DGP

W doborze elementów instalacji warto kierować się następującymi wskazówkami :
– trasy przewodów powinny być jak najkrótsze i zawierać jak najmniej kształtek,
– należy stosować trójniki i kolana o w miarę możliwości łagodnych łukach,
– dla komfortu akustycznego i redukcji prędkości powietrza stosować elementy pełniące rolę skrzynek rozprężnych,
– zakładając prędkości przepływu w kanałach do obliczeń przekroju i wymiarów liniowych korzystne jest ich przyjmowanie z zakresu 2,5  – 4 m/s, nie powinno się natomiast przekraczać wartości 6 m/s.
należy  przewidzieć elementy regulacyjne w postaci elementów nawiewnych z regulacją: kratki z żaluzją lub anemostaty nawiewne, bądź w postaci przepustnic.

Właściwa izolacja

Dobra izolacja w przypadku systemów ogrzewania powietrznego to kwestia absolutnie kluczowa, zwłaszcza, gdy przewody systemu prowadzone są poprzez pomieszczenia nieogrzewane (nieużytkowe poddasza). Bez właściwej izolacji ogrzane przez wkład kominkowy powietrze bardzo szybko uległoby wystudzeniu.
Warto dokładnie sprawdzić, czy instalator właściwie zabezpieczył przewody i ich łączenia, czy użył właściwego materiału izolującego (koniecznie – odpornego do 250 oC !). Na szczęście dostępne są obecnie zarówno elastyczne przewody okrągłe w wersji izolowanej, jak i specjalne rękawy do okrywania przewodów prostokątnych. W przypadku ich użycia – warto sprawdzić, czy miejsca przerwania powłoki ochronnej (płaszcz aluminiowy) zabezpieczono specjalną taśmą aluminiową.    
 
Paliwo…

Na koniec warto przypomnieć, że uzyskanie właściwych efektów grzewczych oraz przedłużenie trwałości wkładu kominkowego i przewodów spalinowych możliwe jest tylko w przypadku używania właściwego paliwa. Drewno drzewa liściastych, dobrze wysuszone (o wilgotności nie przekraczającej 15%) jest gwarantem długotrwałej i bezawaryjnej pracy kominka, zapewnia również stabilizację uzyskiwanej mocy grzewczej. Palenie złej jakości drewnem (np. zażywiczonym, mokrym), albo co gorsza opalanie produktami drewnopochodnymi (sklejka), miałem, czy węglem może, ze względu na pojawianie się bardzo wysokiej temperatury spalin doprowadzić do zniszczenia przewodów spalinowych,  a także do uszkodzenia wkładu kominkowego.